اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD) وضعیتی است که با ناتوانی در کنترل دامنه توجه خود به منظور تکمیل مؤثر یک فعالیت یا فرآیند شناختی قبل از اقدام به فعالیت دیگر مشخص می شود. این منجر به تصمیم گیری و اقدامات تکانشی و معمولاً یک حالت زندگی فراجنبشی می شود.
ADHD اختلالی است که عمدتاً در مغز منشأ می گیرد و به طرق مختلف روی آن تأثیر می گذارد. مغز تمام فعالیت های فیزیولوژیکی را کنترل و تنظیم می کند و وظایفی را به بخش های مختلف درون خود محول می کند. بنابراین می تواند توابع زیر را اجرا کند. یعنی دریافت اطلاعات حسی، شروع، انجام و هماهنگی حرکات ارادی و غیر ارادی، تنظیم خلق و خوی و هیجانات و کنترل رفتار و غیره. بنابراین، پردازش و به اشتراک گذاری اطلاعات در سراسر شبکه های عصبی گسترده، بخشی ضروری از عملکرد طبیعی مغز است. این توسط انتقال دهنده های عصبی که محرک های عصبی را از طریق سیناپس ها به نورون های دیگر منتقل می کنند، به دست می آید.
ADHD با سطوح پایین غیرطبیعی انتقال دهنده های عصبی که بین ناحیه قشر جلوی مغز و گانگلیون های پایه انتقال می دهند، یعنی دوپامین و نورآدرنالین همراه است. دوپامین ارتباط نزدیکی با مراکز پاداش در مغز دارد و همچنین با دیگر انتقال دهنده های عصبی قوی برای تنظیم خلق و خوی تعامل دارد. بنابراین سطوح پایین دوپامین باعث می شود که فرد احساس پاداش را از راه های دیگر جستجو کند.
پلی‌مورفیسم‌های ژن ناقل سروتونین نیز با روش‌های مختلف پاسخ به درمان مرتبط هستند. علاوه بر این، سطح گلوتامات ممکن است در بزرگسالان مبتلا به ADHD کمتر باشد، که می تواند مسئول ناهنجاری های انتقال دهنده عصبی باشد. این باعث اختلال در شبکه عصبی در قسمت های فوق مغز می شود.
قشر جلوی مغز واکنش‌های احساسی، رفتار و آنچه قضاوت نامیده می‌شود را کنترل می‌کند، که در مورد مناسب بودن اعمال مختلف تصمیم می‌گیرد و البته توجه به وظیفه فعلی که افراد بدون بیش‌فعالی را قادر می‌سازد تا وظایف معمول را بدون توجه عمدی و متمرکز به هر مرحله انجام دهند. وظیفه این بخشی است که برنامه‌ریزی، آغاز و تکمیل اقدامات و همچنین اجرای اصلاحات، جلوگیری از موانع جاده‌ای با اقدامات جایگزین، و امکان تمرکز بر روی کار در دست انجام است. عقده های قاعده ای رفتار تکانشی را تنظیم می کنند تا از پاسخ های خودکار غیرقابل توجیه به محرک ها جلوگیری کنند.
اختلال عملکرد قشر جلوی مغز منجر به فقدان هوشیاری، کوتاه شدن دامنه توجه و کاهش کارایی حافظه کاری یا کوتاه مدت، مشکل در شروع و حفظ فعالیت‌ها و ناتوانی در تشخیص و اجتناب از فعالیت‌های غیرضروری یا حواس‌پرتی می‌شود. به همین دلیل است که تمرکز افراد ADHD کاهش یافته است. مجدداً، به دلیل رفتاری که به شدت توسط تکانشگری هدایت می شود و مشکل تجربه شده در بی حرکت بودن یا در یک مکان، سازماندهی مغز برای انجام هر فعالیتی که نیاز به برنامه ریزی بیش از یک مرحله دارد، دشوار است.
سرنخ های تصویربرداری
ناهنجاری های ساختاری در مغز بیماران ADHD یافت شده است، مانند:
- چگالی کم ماده خاکستری
- ناهنجاری در ساختار ماده سفید
- حجم کل مغز کمتر از حد طبیعی است
- کاهش اندازه برخی از قسمت های مغز
- بلوغ قشر مغز کندتر از حد طبیعی تا بزرگسالی
- کاهش ضخامت قشر در بزرگسالان به ویژه شبکه قشر مسئول توجه متمرکز
یافته های تصویربرداری عصبی عملکردی
شبکه‌های فرونتال و آهیانه‌ای کم‌فعال که اجرای اعمال و توجه را تنظیم می‌کنند و منجر به کم‌توجهی و بیش‌فعالی می‌شوند، دیده شده‌اند. علاوه بر این، شبکه های توجه بصری و پشتی بیش فعال و همچنین شبکه حالت پیش فرض وجود دارد.